Về thực trạng việc đặt tên đường phố và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh Lào Cai thời gian qua

Trải qua quá trình xây dựng và phát triển, hiện nay tỉnh Lào Cai đã được đầu tư cơ sở hạ tầng khang trang hơn, nhiều khu phố mới được hình thành mở rộng, kéo dài và vẫn đang tiếp tục được xây dựng mới. Vì vậy việc đặt tên, đổi tên đường, phố và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh là yêu cầu tất yếu trong sự phát triển, để góp phần thực hiện tốt công tác quản lý đô thị, quản lý hành chính và xây dựng đô thị văn minh. Tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân trong các hoạt động giao dịch kinh tế, văn hóa - xã hội; đồng thời góp phần giáo dục truyền thống lịch sử - văn hóa và cách mạng cho các thế hệ người dân trên địa bàn tỉnh. Thực hiện Nghị định số 91/2005/NĐ-CP ngày 11/7/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy chế đặt tên, đổi tên đường, phố và công trình công cộng và Thông tư số 36/2006/TT-BVHTT ngày 20/03/2005 của Bộ Văn hóa - Thông Tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) về hướng dẫn một số điều của Quy chế đặt tên, đổi tên đường, phố và công trình công cộng. UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành hệ thống văn bản hướng dẫn, chỉ đạo về việc đặt tên, đổi tên đường phố và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh. 

Một góc trung tâm thành phố Lào Cai

Tính đến tháng 11/2022, trên địa bàn tỉnh đã có 547 tuyến đường, phố đặt tên theo quy định, trong đó 88 tuyến đường, 459 tuyến phố và 47 công trình công cộng. Hiện còn khoảng 150 đường, phố và 40 công trình công cộng chưa được đặt tên hoặc có tên nhưng chưa được cơ quan thẩm quyền công nhận bằng văn bản. Tên đường, phố được lựa chọn trên cơ sở tên các nhân vật lịch sử của dân tộc từ thời dựng nước đến nay đã được Đảng, Nhà nước và nhân dân ghi nhận công lao (bao gồm: tên các vị vua, các vị lãnh tụ, các nhà hoạt động cách mạng tiêu biểu, danh tướng, danh sĩ, danh nhân, anh hùng lực lượng vũ trang...); tên địa danh đã quen dùng từ xa xưa, địa danh có ý nghĩa, giá trị tiêu biểu về lịch sử - văn hóa của địa phương; tên phong trào cách mạng, sự kiện lịch sử, tên di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh có giá trị tiêu biểu của đất nước và địa phương; tên các danh từ có ý nghĩa tiêu biểu về chính trị, văn hóa, xã hội… Công tác quy hoạch mạng lưới đường, phố và công trình công cộng từ cấp huyện đến cấp tỉnh được thực hiện lập quy hoạch chi tiết khu vực đô thị để làm cơ sở quản lý đất đai, xây dựng. Nhiều tuyến đường đã được nâng cấp mới, trong đó có các tuyến đường đã được xây dựng hoàn chỉnh, sắp xếp dân cư và đặt tên theo đúng quy định.

Những khó khăn, thách thức đặt ra

Thực tế cho thấy, việc đặt tên đường, phố và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua chưa theo kịp với tốc độ đô thị hóa và phát triển của hệ thống giao thông. Công tác thực hiện thống kê rà soát, tổng hợp hiện trạng tên đường, phố chưa kịp thời; việc đặt, đổi tên đường phố và công trình công cộng còn bất cập. Nhiều tuyến đường, phố đã xây dựng ổn định nhưng chưa được đặt tên, một số tuyến đường, phố đã được đặt tên nhưng do thay đổi về quy hoạch nên cần điều chỉnh. Giữa hai văn bản: Nghị định số 91/2005/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư số 36/2006/TT-BVHTT của Bộ Văn hóa - Thông tin còn những nội dung chưa phù hợp, vì vậy quá trình thực hiện đặt tên, đổi tên đường phố và công trình công cộng còn gặp một số khó khăn. Tỉnh chưa ban hành được Quy chế đặt tên, đổi tên đường, phố và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh; Hội đồng tư vấn về đặt tên, đổi tên đường, phố và công trình công cộng của tỉnh chưa hoàn thiện ngân hàng tên đường phố trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, ban hành.

Nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong thời gian tới

Để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đặt, đổi tên đường trên địa bàn tỉnh trong những năm tiếp theo. Việc đặt mới tên đường, phố và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh Lào Cai phải thực hiện đúng tinh thần nội dung Nghị định số 91/2005/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư số 36/2006/TT-BVHTT ngày 20/03/2005 của Bộ Văn hóa - Thông Tin. Trong đó, cần quán triệt, thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp cơ bản sau:

Một là, để có căn cứ lập Ngân hàng tên đường, đơn vị được giao chủ trì tham mưu, Hội đồng tư vấn đặt tên, đổi tên đường phố và công trình công cộng của tỉnh phải phối hợp với các địa phương, đơn vị thống kê tên đường, công trình công cộng từng nơi; dựa trên kết quả tổng hợp và kết quả điều tra, khảo sát, cùng với nghiên cứu, tham khảo, đối chiếu, so sánh các tài liệu để xây dựng cơ sở dữ liệu tên đường, phố, công trình công cộng.

Hai là, phải gắn với quy hoạch phát triển đô thị, mang tính khoa học, lịch sử, văn hóa, ổn định lâu dài; có sự hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa quốc gia và địa phương, gắn với quy hoạch phát triển lâu dài của địa phương. Tên đường phố cần phải dễ nhớ, có ý nghĩa, hàm chứa các giá trị lịch sử - văn hóa. 

Ba là, căn cứ vào vị trí, cấp độ, quy mô của đường, phố và công trình công cộng để đặt tên cho tương xứng với ý nghĩa, tầm quan trọng của danh nhân, địa danh, di tích, danh thắng, sự kiện lịch sử, phong trào cách mạng và những chiến thắng chống xâm lược tiêu biểu, nổi tiếng đã được ghi nhận trong lịch sử và ăn sâu vào tiềm thức của nhân dân. 

Bốn là, ưu tiên lựa chọn tên địa danh nổi tiếng, sự kiện lịch sử, văn hoá, danh lam thắng cảnh, danh nhân, nhân vật lịch sử tiêu biểu của địa phương Lào Cai để đặt tên đường, phố và công trình công cộng. Tên các danh nhân, nhân vật lịch sử cùng thời kỳ hoặc cùng lĩnh vực hoạt động được ưu tiên đặt gần nhau, tạo thành các cụm tên đường, phố có liên quan. Tên để đặt hoặc đổi cho đường, phố và công trình công cộng phải được lựa chọn trong Ngân hàng tên đường, phố và công trình công cộng đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, ban hành. 

Năm là, quá trình tổ chức thực hiện cần bám sát các chỉ đạo, định hướng của Ban Bí thư Trung ương Đảng, hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương đối với các nguyên tắc, trường hợp cụ thể trong đặt tên, đổi tên đường, phố và công trình công cộng, nhất là đối với các nhà hoạt động chính trị, danh nhân văn hóa, lịch sử. Tránh lấy tên danh nhân, tên sự kiện lịch sử chưa được xác định rõ ràng hoặc còn đang tranh cãi và các tên không có ý nghĩa.

Sáu là, đề nghị UBND tỉnh sớm ban hành Quy chế đặt tên, đổi tên đường phố và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh; ngân hàng tên đường, phố và công trình công cộng nhằm tạo ra một hành lang pháp lý phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh từ đó các huyện, thị xã, thành phố có cơ sở thực hiện. Quy chế được xây dựng phải đảm bảo tính khoa học, chính xác, tuân thủ các bước theo quy trình và không vi phạm các quy định hiện hành; các quy định trong quy chế phải mạch lạc, dể hiểu, dễ thực hiện.

Việc đặt tên, đổi tên đường, phố và công trình công cộng trên địa bàn tỉnh có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng. Từ những kết quả đã đạt được trong thời qua và  những khó khăn, thách thức đặt ra, trong thời gian tới cần thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đã nêu ở trên, chắc chắn việc đặt, đổi tên đường phố và các công trình công cộng trên địa bàn tỉnh sẽ gặt hái được nhiều kết quả tốt đẹp góp phần xây dựng tỉnh Lào Cai trở thành tỉnh phát triển của vùng và của cả nước trong những năm tiếp theo.