Những vụ án vi phạm lĩnh vực lâm nghiệp được xét xử lưu động.

Nguyên nhân là do đời sống một số hộ ở vùng cao còn khó khăn, nhận thức về pháp luật hạn chế và tập quán phát rừng làm nương. Một số nơi, cấp ủy đảng, chính quyền chưa tích cực, chủ động trong quản lý rừng, bảo vệ rừng; có chủ rừng chưa thực hiện tốt nghĩa vụ của mình trong quản lý rừng, bảo vệ rừng, sử dụng rừng trên diện tích được giao khoán bảo vệ. Lực lượng kiểm lâm còn mỏng, được giao quản lý diện tích đất lâm nghiệp lớn nên khó khăn trong công tác tuần tra, bảo vệ rừng.

Từ năm 2020 đến nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhiều người dân đang làm việc ngoài tỉnh, các khu công nghiệp trở về địa phương sản xuất nông nghiệp; thiếu đất sản xuất cũng là nguyên nhân làm gia tăng tác động đến rừng tự nhiên. Ngoài ra, việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật còn hạn chế, nhất là ở khu vực vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn.

Gần đây là vụ phá rừng tự nhiên để trồng quế tại xã Cốc Lầu. Tháng 10/2020, Giàng Seo Páo, trú tại thôn Cốc Lầu, xã Cốc Lầu đã phát phá hơn 5.000 m2 rừng tự nhiên tại thôn Khe Thượng - Làng Mới, với mục đích lấy đất trồng quế. Khi cơ quan chức năng phát hiện, lập biên bản và yêu cầu Páo giữ nguyên hiện trạng rừng, nhưng Páo không chấp hành, cố tình mang cây quế lên trồng trên diện tích rừng đã phát phá. Ngày 22/7/2021, Tòa án nhân dân huyện Bắc Hà đưa ra xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với Giàng Seo Páo về tội hủy hoại rừng. Cơ quan chức năng đã điều tra, xử lý đúng đối tượng, mang tính răn đe lớn, hạn chế tình trạng phá rừng trên địa bàn.

Điều đáng nói là diện tích rừng tự nhiên mà Giàng Seo Páo phát phá được UBND xã Cốc Lầu giao cho hộ ông Lê Hữu Dân, trú tại thôn Khe Thượng - Làng Mới chăm sóc và bảo vệ. Tuy nhiên, ông Lê Hữu Dân chưa làm tròn trách nhiệm, không tuần tra rừng thường xuyên. Chỉ đến khi lực lượng chức năng đi kiểm tra mới phát hiện thì sự vụ đã xảy ra 2 tháng.

Theo thống kê của Hạt Kiểm lâm huyện Bắc Hà, gần đây, tình trạng vi phạm pháp luật trong lĩnh vực lâm nghiệp ngày càng phức tạp. Năm 2020, trên địa bàn huyện xảy ra 26 vụ vi phạm lĩnh vực lâm nghiệp, trong đó có 15 vụ phá rừng trái pháp luật. Từ đầu năm đến nay, trên địa bàn huyện xảy ra 20 vụ vi phạm pháp luật về lĩnh vực lâm nghiệp, trong đó 10 vụ phá rừng trái pháp luật, diện tích rừng thiệt hại hơn 37.384 m2. Các lực lượng chức năng đã xử phạt hành chính hơn 22 triệu đồng, khởi tố 3 vụ về tội hủy hoại rừng và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, buộc các cá nhân vi phạm nhổ bỏ cây quế đã trồng trái phép trên diện tích rừng tự nhiên.

Không những gia tăng về số vụ, hình thức vi phạm cũng có chiều hướng tinh vi hơn. Sợ nếu phát trắng rừng tự nhiên dễ bị phát hiện, nhiều hộ đã phát luỗng tầng cây bụi dưới tán rừng tự nhiên để trồng quế, chờ đến khi cây lớn sẽ chặt bỏ cây gỗ tự nhiên để thay đổi hiện trạng rừng. Đây là một trong những hình thức xâm lấn đất rừng mới, tinh vi, rất khó phát hiện, nếu không kiên quyết xử lý nghiêm thì rừng tự nhiên sẽ “biến” thành rừng quế, khi đó sẽ rất khó xử lý trả lại đất rừng tự nhiên. Đơn cử như vụ việc xảy ra vào cuối năm 2019, có 62 hộ thuộc thôn Tống Hạ, xã Nậm Đét đã phát luỗng gần 9 ha rừng tự nhiên và trồng 7 vạn cây quế.

Để hạn chế tình trạng người dân lấn chiếm rừng tự nhiên, UBND huyện Bắc Hà đã chỉ đạo Hạt Kiểm lâm huyện tăng cường kiểm tra, nắm chắc diễn biến rừng, đồng thời yêu cầu chính quyền các xã, thị trấn cùng cơ quan liên quan tăng cường tuyên truyền, kiểm tra, xử lý nghiêm để trả lại đất cho rừng tái sinh tự nhiên. Bên cạnh đó, huyện Bắc Hà chỉ đạo các cơ quan tố tụng hình sự tổ chức xét xử lưu động các vụ án hủy hoại rừng, thông báo cho người dân tham dự nhằm nâng cao nhận thức bảo vệ rừng; tăng cường các biện pháp theo dõi, đôn đốc việc thực hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong nộp tiền phạt, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả...

Ông Trần Quang Đại, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Bắc Hà cho biết: Trên địa bàn huyện có hơn 12 nghìn ha rừng tự nhiên. Trước nguy cơ diện tích rừng hiện còn bị tàn phá, bên cạnh việc đẩy mạnh tuyên truyền người dân nâng cao ý thức bảo vệ rừng, tăng cường tuần tra, kiểm tra rừng, huyện tiếp tục kiện toàn ban chỉ đạo mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững từ huyện đến cơ sở; duy trì, củng cố 95 cộng đồng, nhóm hộ nhận khoán bảo vệ rừng; tổ chức ký cam kết bảo vệ rừng tới 100% hộ sống gần rừng. Huyện cũng sẽ xử lý nghiêm những đối tượng vi phạm; tìm hướng sản xuất phù hợp để người dân phát triển kinh tế, ổn định đời sống, nhất là tạo điều kiện cho người dân cải thiện sinh kế nhờ rừng.