Qua các kỳ Đại hội, hệ thống lý luận về xây dựng Đảng ngày càng được bổ sung, hoàn thiện; là nền tảng quan trọng định hướng rõ hơn, cụ thể hơn, thúc đẩy nhanh, mạnh hơn công cuộc phát triển đất nước. Từ Đại hội IX (năm 2001) đến Đại hội XIII (năm 2021), Đảng ta luôn khẳng định phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt và phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội. Đây là những thành tố quan trọng, tạo nền tảng phát triển đồng bộ, toàn diện và bền vững đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Qua nhiều kỳ đại hội của Đảng, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng luôn được đặc biệt quan tâm. Đại hội III của Đảng (năm 1960) đã đề ra các nhiệm vụ xây dựng Đảng trên 3 mặt “tư tưởng, chính trị, tổ chức”. Năm 2016, để đáp ứng yêu cầu tình hình mới, khắc phục những hạn chế nảy sinh trong thực tiễn, Đại hội XII của Đảng bổ sung xây dựng Đảng về “đạo đức” thành một thành tố trong cấu trúc công tác xây dựng Đảng. Đại hội XIII, cũng xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn trong tình hình mới, Đảng ta đã đưa thành tố “cán bộ” trở thành một mặt quan trọng, cơ bản trong công tác xây dựng Đảng.

Như vậy, cấu trúc công tác xây dựng Đảng của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay bao gồm 5 thành tố cơ bản là chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Đây là sự kế thừa, phát triển về nhận thức trong định hình cấu trúc về công tác xây dựng Đảng.

Chưa bao giờ, hoạt động xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn kết với các yếu tố văn hóa được thực hiện bài bản, tổng thể, toàn diện và quyết liệt như hiện nay. Về phía Đảng: ba nhiệm kỳ liên tục nghị quyết đại hội Đảng gắn công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng với xây dựng và thực hành các giá trị văn hóa, đạo đức; ba nhiệm kỳ liên tục ban hành 3 nghị quyết, kết luận(1) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; đồng thời, liên tục ban hành các nghị quyết về chống tham nhũng(2) và quyết liệt chỉ đạo trong thực tiễn. Về phía Nhà nước: Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành một loạt nghị quyết, chương trình, quyết định, đề án(3); đặt ra các yêu cầu cụ thể về văn hóa trong hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp, đơn vị đến từng cá nhân ở từng vị trí công tác. Về phía ngành văn hóa: được yêu cầu nghiên cứu, xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị con người Việt Nam thời kỳ mới để làm nền tảng và định hướng phát triển văn hóa, để văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần, là sức mạnh nội sinh, là sức mạnh mềm, để xây dựng đất nước phồn vinh, nhân dân hạnh phúc. Về phía cộng đồng, xã hội: được vận động xây dựng môi trường văn hóa xã hội trong sạch, lành mạnh, cùng với gia đình là cái nôi nuôi dưỡng con người phát triển toàn diện, đào tạo một thế hệ cán bộ vừa có năng lực, vừa có phẩm chất, hài hòa lợi ích cá nhân với lợi ích chung của đất nước.

Trong ba nhiệm kỳ liên tiếp gần đây (2011 - 2016, 2016 - 2021, 2021 - 2026), cùng với bổ sung các thành tố “đạo đức”, “cán bộ” vào cấu trúc công tác xây dựng Đảng, Đảng ta đã đồng thời ban hành hai nghị quyết và một kết luận quan trọng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó không những chỉ ra các biểu hiện xuống cấp về đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, mà còn khẳng định giải pháp quan trọng cho vấn đề này là phải thực hiện xây dựng Đảng vững mạnh về văn hóa để làm nền tảng cho xây dựng Đảng trên các lĩnh vực. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” đã chỉ ra thực tế có những biểu hiện xuống cấp về văn hóa, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên. Hội nghị Trung ương 9 khóa XI nhấn mạnh “Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh…”(4). Hội nghị Trung ương 4 khóa XII cũng nhận định: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí chưa bị đẩy lùi…, đạo đức xã hội có mặt xuống cấp nghiêm trọng”(5). Tại Đại hội XIII, công tác xây dựng Đảng với cấu trúc 5 thành tố “chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ” được nhấn mạnh với điểm mới là đồng thời với xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

Liên tục ban hành nghị quyết, đồng thời đưa ra định hướng giải pháp tập trung vào xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đồng bộ, hài hòa không chỉ cho thấy những vấn đề trong thực tiễn đã hết sức cấp thiết, mà còn cho thấy sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện, thể hiện bước phát triển quan trọng trong nhận thức lý luận về xây dựng Đảng, đặc biệt là những nhận thức mới về mối quan hệ giữa xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị với đạo đức và văn hóa; thể hiện tính thống nhất và đồng bộ trong chủ trương xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị và đường lối phát triển văn hóa thời kỳ mới; là giải pháp đồng bộ với các giải pháp khác đã và đang được Đảng ta mà đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng quyết liệt thực hiện.

Xét về nội hàm, thực hành các nguyên tắc xây dựng Đảng trên nền tảng văn hóa là nâng cao chất lượng, trình độ văn hóa trong tổ chức, hoạt động của Đảng trên tất cả các mặt về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Soi chiếu nội hàm văn hóa với từng thành tố có thể thấy:

Xây dựng Đảng vững mạnh về văn hóa - nền tảng quan trọng để xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng

Trong các cuộc đấu tranh, đấu tranh về chính trị, tư tưởng là cuộc đấu tranh thường xuyên, liên tục mà bất kỳ đảng cầm quyền nào cũng phải đối mặt với các phe phái, các thế lực thù địch cả trong thời chiến và thời bình. Và cuộc đấu tranh chính trị, tư tưởng, đấu tranh chống giặc nội xâm, chống “giặc ở bên trong”, chống lại các hiện tượng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ cũng chính là cuộc đấu tranh khó khăn, cam go, phức tạp nhất. Đảng ta xác định chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng. Và bảo vệ nền tảng tư tưởng này là một trong những hoạt động của Đảng, trong một số bối cảnh, tình huống cụ thể được coi là nhiệm vụ quan trọng cấp bách, thậm chí hiệu quả của nhiệm vụ này có tác động đến sự tồn vong của Đảng.

Xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng trong thời kỳ mới tập trung vào một số vấn đề cơ bản: Thứ nhất, kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo phù hợp với thực tiễn Việt Nam; kiên định mục tiêu xây dựng CNXH; kiên định đường lối đổi mới; kiên định những vấn đề có tính nguyên tắc trong công tác tổ chức và xây dựng Đảng; kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và thủ đoạn xuyên tạc, chống phá của các thế lực thù địch… Thứ hai, ở quá trình xây dựng cương lĩnh, đường lối chính trị (ở cấp trung ương), và xây dựng chương trình, kế hoạch hành động cụ thể (ở cấp địa phương)… Thứ ba, ở quá trình nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, đúc kết và đưa ra những luận cứ khoa học để xây dựng cương lĩnh, định hướng đường lối xây dựng CNXH. Thứ tư, giáo dục, tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng là kiên định con đường đi lên CNXH, là phấn đấu vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, vì cuộc sống hạnh phúc của người dân, vì sự phồn vinh của đất nước; xây dựng khối đoàn kết thống nhất từ nhận thức đến hành động trong đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng. Thứ năm, định hướng đấu tranh, lãnh đạo đấu tranh, giáo dục đấu tranh, trực tiếp đấu tranh phê phán các nhận thức lệch lạc, phản bác quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch...

Và để văn hóa làm nền tảng tức là phải xây dựng văn hóa trong các hoạt động chính trị, trong nhân cách của cán bộ, đảng viên. Người cán bộ, đảng viên phải được văn hóa soi đường, phải nhận biết rõ các giá trị nhân văn cao đẹp, nhận biết rõ đúng/sai, nhận thức đầy đủ, đúng đắn về CNXH và con đường đi lên CNXH, để thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ và có ý thức tự tu dưỡng, rèn luyện, hoàn thiện nhân cách, chủ động phòng ngừa từ bên trong các nhận thức sai lệch, các nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”,… trên cơ sở đó mới có lý tưởng và sẵn sàng cống hiến vì lý tưởng, kiên định lý tưởng và kiên quyết đấu tranh bảo vệ lý tưởng trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, tình huống.

Cũng như văn hóa, bên cạnh tính Đảng là nguyên tắc cơ bản, xuyên suốt, các nguyên tắc cơ bản của công tác chính trị - tư tưởng cũng phải bảo đảm tính dân tộc, khoa học, đại chúng và đặc biệt, còn mang tính nghệ thuật. Với bản chất cách mạng và khoa học, xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng phải được tiến hành bài bản, có kế hoạch, tôn trọng quy luật vận động biến đổi của tình hình chính trị và tư tưởng của con người dưới tác động của các yếu tố trong xã hội (tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội cả trong nước và trên thế giới), kết hợp xem xét ở các góc độ (từ các đặc điểm tầng lớp, đặc điểm dân tộc, đặc điểm địa lý, phong tục, tập quán, trình độ phát triển,… của từng đối tượng), từ đó trên cơ sở khoa học phân tích tình hình (căn cứ vào các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị, yêu cầu đòi hỏi trong từng thời kỳ,…), đưa ra cách thức tuyên truyền, nghệ thuật tuyên truyền, phương pháp vận động thích hợp có hiệu quả.

Trong cuộc đấu tranh chính trị, tư tưởng, đấu tranh trên lĩnh vực văn hóa, văn học, nghệ thuật có vị trí, vai trò hết sức quan trọng, bởi đây là các lĩnh vực có tác động mạnh mẽ, trực diện nhất đến tư tưởng. Nhìn lại thời kỳ đất nước đang chịu ách đô hộ của thực dân Pháp, ngay từ khi ra đời - năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định văn hóa là một mặt trận quan trọng, văn hóa, văn học, nghệ thuật là vũ khí đấu tranh cách mạng, góp phần vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy. Đây không chỉ là quan điểm, mà còn được khẳng định là nguyên tắc hoạt động, một phương thức đấu tranh của cách mạng Việt Nam, là phương thức phát triển văn hóa, văn học, nghệ thuật, đặc biệt là trong suốt tiến trình cách mạng dân tộc dân chủ. Trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước, các tác phẩm văn học, nghệ thuật đã tạo ra động lực mạnh mẽ cho nhân dân miền Bắc phát triển sản xuất, thi đua xây dựng xã hội XHCN ở miền Bắc, chi viện cho tuyền tuyến miền Nam. Trong suốt những năm tháng ấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng, văn hóa, văn học, nghệ thuật nước nhà đã có những dấu ấn rất đậm nét, đã góp phần quan trọng tạo động lực tinh thần to lớn để toàn Đảng, toàn dân chung sức đồng lòng vượt qua mọi khó khăn để sản xuất, chiến đấu và chiến thắng.

Đất nước đang trong thời kỳ quá độ đi lên CNXH, với những khó khăn, thách thức lớn, nhiệm vụ xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng cần đặc biệt quan tâm đến một số vấn đề hiện nay đang nổi cộm trong tư tưởng cán bộ, đảng viên: Thứ nhất, tư tưởng bao cấp trong hoạt động kinh tế - đây là trở ngại lớn trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, kìm hãm sự năng động, sáng tạo, linh hoạt vốn là đặc tính cần trong hoạt động kinh tế; tư tưởng tăng trưởng bằng mọi giá dễ tạo ra nguy cơ đi chệch định hướng XHCN trong phát triển nền kinh tế. Thứ hai, tư tưởng vị vật chất, làm giàu từ lạm dụng, lợi dụng chức vụ, quyền hạn - đây là nguyên nhân dẫn đến vô hình trung coi nhẹ các giá trị văn hóa, đạo đức, coi thường pháp luật. Thứ ba, tư tưởng dao động trước các luồng tư tưởng trái chiều của các thế lực thù địch - đây là nguồn cơn reo giắc sự hoài nghi vào sự lãnh đạo của Đảng, về CNXH, về con đường đi lên CNXH.

Một vấn đề liên quan đến tư tưởng cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân hiện nay, đang rất cần được làm rõ là sự xuất hiện tư tưởng hoài nghi vào chủ trương phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng ta. Mặc dù đa số ủng hộ chủ trương quyết liệt chống tham nhũng, tiêu cực, nhưng một bộ phận người dân bị ảnh hưởng “phản chính trị”, “phản tư tưởng” của các thế lực thù địch cho rằng việc chống tham nhũng làm nhụt chí, gây hiện tượng né tránh, nể nang, đùn đẩy trong giải quyết công việc, thậm chí “gây ra” hiện tượng nghỉ việc hàng loạt, “đóng băng” hoạt động trong một số cơ quan, làm chậm tiến trình phát triển đất nước. Đây là nhận thức hoàn toàn sai lệch, là biểu hiện của một số cán bộ, đảng viên thiếu bản lĩnh chính trị, thiếu một nền tảng văn hóa hiểu biết về sự phát triển và quá trình, quy luật của sự phát triển, là biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Thực chất đây chính là cuộc “thanh lọc” cán bộ một cách tự nhiên. Những thay đổi mang tính quy luật này là hoàn toàn bình thường, và việc tạo ra một độ trễ trong quá trình chuyển hóa là hết sức bình thường. Vượt qua giai đoạn này, khi đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và toàn thể người dân nhận thức rõ hơn trách nhiệm bản thân, quyền lợi cá nhân và lợi ích tập thể, lợi ích đất nước, lợi ích quốc gia - dân tộc thì chắc chắn rằng đất nước sẽ bước vào giai đoạn phát triển mới, không chỉ nhanh hơn, mà sẽ mạnh hơn, bằng chính nguồn lực nội sinh to lớn nhất - đó là những con người có trình độ, năng lực, có kỹ năng và đặc biệt là có tâm huyết với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, biết hài hòa lợi ích cá nhân với lợi ích quốc gia - dân tộc.

Để cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân hiểu rõ ý nghĩa, tác động sâu xa của công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, hiểu rõ chiêu bài của các thế lực thù địch gieo rắc “phản tư tưởng” đối với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng ta hiện nay, công tác chính trị, tư tưởng cần phân tích, luận giải rõ những ảnh hưởng, tác động của chủ trương phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian qua là sự phản ánh thực tiễn mang tính quy luật khi ban hành và thực thi một số chính sách đặc thù. Độ trễ chính sách chống tham nhũng chính là quá trình thẩm thấu, chuyển hóa - đó là ý thức về thượng tôn pháp luật đang ngấm dần vào từng cán bộ, đảng viên, người dân và vô cùng quan trọng là đang chuyển hóa vào trong từng hành động, hành vi của cả cá nhân và tổ chức. Sự chuyển hóa này cũng diễn ra từng bước - chuyển hóa từ nhận thức (biết phân biệt rõ đúng/ sai, tốt/ xấu, xóa bỏ tư tưởng tự biện minh cho hành động sai trái, vi phạm pháp luật là do cơ chế thị trường; nhận thức rõ, trước hết đó là do tính liêm chính của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị chưa cao, do những suy nghĩ lệch lạc, là do lòng tham vật chất, lòng tham quyền lực, sự thái quá trong hưởng thụ, trong thể hiện cái tôi), đến tư duy (phải thượng tôn pháp luật), đến hành động (phải soi xét hành động bản thân, điều chỉnh hành động, thậm chí phải định hướng hành động không được vượt khỏi phạm vi quy định pháp luật, nhất là trong thực thi công vụ,...). Đồng thời, cũng phải nhận thức rõ ràng việc có những ý kiến khác nhau đối với cùng một vấn đề không phải tất yếu là mất đoàn kết, không phải tất yếu dòng ý kiến mới hình thành là đúng. Trong những tình huống, trường hợp như vậy, phải nhìn nhận theo hướng, coi đó là vấn đề cần tranh luận và phải tổ chức tranh luận theo hướng đa chiều trên tinh thần khách quan khoa học, khách quan điều kiện nảy sinh vấn đề để hướng đến khách quan tư duy, khách quan hành động. Trong quá trình đó, thời gian là nhân tố quan trọng giúp vượt qua mọi sự quy chụp, tư duy áp đặt vội vàng, là nhân tố đưa vấn đề đến chỗ tường minh một cách tự nhiên nhất. Đây chính là những vấn đề, đòi hỏi, yêu cầu đặt ra đối với công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng hiện nay. Đó cũng chính là nhiệm vụ, là sứ mệnh của những người làm công tác tư tưởng, những người cầm bút, những nhà sáng tác văn học, nghệ thuật, như Tổng Bí thư đã nhấn mạnh “văn nghệ phải chiếu sáng cuộc sống, chứ không chỉ là nơi cuộc sống hiện hình; văn nghệ bồi dưỡng, nâng cao con người chứ không phải chỉ là nơi giãi bày tâm trạng cá nhân, hạ thấp con người”. Các văn nghệ sĩ cũng là các chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng và họ phải có “Khát vọng lớn lao, lý tưởng cao cả, hòa nhịp đập trái tim mình với nhịp đập trái tim toàn dân tộc, lăn lộn với thực tiễn phong phú, sôi động của cuộc sống nhân dân”,… để có  nhiều tác phẩm có giá trị cao hơn nữa về tư tưởng và nghệ thuật; phản ánh chân thực, sâu sắc, toàn diện hiện thực của đất nước ta trong thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển và các tác phẩm hay là các “tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao. Nó phản ánh tâm hồn và tính cách dân tộc, những điều lớn lao, mạnh mẽ của con người và dự báo cho cả tương lai!”(6).

Xây dựng Đảng vững mạnh về văn hóa - nền tảng quan trọng để xây dựng Đảng vững mạnh về đạo đức

Xem xét ở góc độ chủ thể con người, dưới chiều cạnh xây dựng Đảng, đạo đức và văn hóa là hai phạm trù có nhiều điểm tương đồng. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói “Đảng là đạo đức, là văn minh”, xây dựng đạo đức đồng thời là hướng đến văn minh. Đạo đức là quá trình đi đến văn minh, văn minh là mục tiêu của thực hành đạo đức. Các chuẩn mực đạo đức là một bộ phận, một cấu phần của các giá trị văn hóa. Các tiêu chí, tiêu chuẩn, chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng cũng là một cấu phần góp tạo nên các giá trị văn hóa của cá nhân và tổ chức. Thời gian qua, vấn đề suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên có nguyên nhân từ những nhân tố văn hóa chưa thực sự được coi trọng, từ thực trạng các nhân tố mang tính kinh tế, vật chất có phần lấn át các nhân tố văn hóa trong đời sống xã hội.

Tuy nhiên, thời kỳ nhận thức về các giá trị trong một bộ phận có sự lệch chuẩn đã và đang dần qua đi, xu hướng nhận thức về các giá trị văn hóa, các chuẩn mực đạo đức đích thực trong cuộc sống ngày càng rõ ràng, đúng đắn hơn. Thậm chí, nhận thức về những hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn tham ô, tham nhũng, vi phạm pháp luật sớm muộn cũng bị pháp luật xử lý nghiêm minh đã dần đi vào ý thức người dân. Những chỉ dẫn, định hướng quan trọng thông qua các giải pháp bằng cả “xây” và “chống”. “Xây” là tập trung xây dựng, đề cao, coi trọng văn hóa, nhân văn, đề cao các giá trị chuẩn mực đạo đức trong xã hội; xây dựng văn hóa trong mọi hoạt động chính trị, trong quá trình xây dựng pháp luật, trong quá trình thực hiện dân chủ, thực thi pháp luật, trong quá trình phát triển kinh tế và ngay cả trong quá trình xây dựng và thực hiện chính sách văn hóa,… phải được xác định là nhiệm vụ căn bản, chiến lược, lâu dài. “Chống” là tập trung quyết liệt chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, chống tham nhũng, tiêu cực, chống lợi dụng chức vụ, quyền hạn, chống chủ nghĩa cá nhân,… phải được coi là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, thường xuyên cũng dần trở thành công việc được các cấp, các ngành, địa phương nhận thức rõ và quyết liệt thực hiện.

Xây dựng Đảng vững mạnh về văn hóa - Nền tảng quan trọng để xây dựng Đảng vững mạnh về tổ chức và cán bộ

Nghị quyết số 03-NQ/TW, ngày 16-7-1998, của Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đã khẳng định: Để xây dựng và phát triển văn hóa trong xã hội, trước hết cần xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các tổ chức nhà nước. Với vai trò là bộ phận tiên tiến nhất, ưu tú nhất, văn hóa trong Đảng tất yếu cũng mang tính đặc thù. Đảng chỉ có mục đích là phục vụ nhân dân nên cán bộ, đảng viên phải làm tròn bổn phận “người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”; Đảng đề ra đường lối, chủ trương định hướng phát triển đất nước, nên cán bộ, đảng viên phải có ý thức tu dưỡng, bồi dưỡng bản thân đủ năng lực, trình độ, có trách nhiệm, ý thức tiên phong đi đầu trong công cuộc phát triển; Đảng đề cao đạo đức, văn hóa, đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật, tinh thần nêu gương nên cán bộ, đảng viên phải nêu gương, có phong cách sống tự trọng và ứng xử đúng mực nơi công sở, nơi cư trú, với nhân dân; Đảng đề ra năm nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng là tập trung dân chủ; tự phê bình và phê bình; đoàn kết trên cơ sở Cương lĩnh chính trị và Điều lệ Đảng; Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân; Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật, nên cán bộ, đảng viên trong Đảng phải tự giác bồi đắp, tự làm giàu văn hóa bản thân, chủ động học hỏi, trang bị kiến thức, kỹ năng, bản lĩnh, đủ sức đáp ứng yêu cầu thực hành các nguyên tắc tổ chức và xây dựng Đảng, không để căn bệnh cá nhân chủ nghĩa lấn át, tự giác tự phê bình và phê bình trên tinh thần xây dựng, tạo đoàn kết, thống nhất trong từng tổ chức đảng. Trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ không được quan liêu, độc đoán, chuyên quyền. Giải quyết vấn đề phải trên nguyên tắc đúng quy định pháp luật, công tâm, công bằng, công khai, vì lợi ích tập thể với tinh thần khoan dung văn hóa. Mỗi cán bộ, đảng viên trong công việc cũng như trong sinh hoạt, ứng xử hằng ngày phải là một nhân tố văn hóa, là nhân tố lan tỏa văn hóa; ở cương vị người đứng đầu phải bảo đảm văn hóa được xây dựng và thực hành rộng rãi trong tổ chức, từ đó lan tỏa các giá trị văn hóa ra toàn xã hội.

Vận dụng các nguyên tắc vận động của văn hóa là dân tộc, khoa học, đại chúng vào xây dựng Đảng về tổ chức và cán bộ thấy, từng tổ chức, từng cán bộ phải làm việc trên cơ sở khoa học - hiệu quả thực chất, hướng đích vì nhân dân. Bộ máy phải được tổ chức khoa học, gọn nhẹ, bảo đảm hoạt động hiệu quả, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, bảo đảm phát huy vai trò các tổ chức trong hệ thống chính trị và quyền làm chủ thực sự của nhân dân. Nguyên tắc xây dựng tổ chức là không xuất phát từ ý chí chủ quan người lãnh đạo, mà phải có căn cứ khoa học - thực tiễn, từ chức năng, nhiệm vụ đơn vị và xuất phát từ yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn. Đối với cá nhân cán bộ, đảng viên, để hướng tới phong cách làm việc dân tộc, khoa học, đại chúng thì từng cán bộ, đảng viên phải đáp ứng những yêu cầu cụ thể về năng lực, trình độ và phẩm chất theo Nghị quyết số 26-NQ/TW(7), đó là những phẩm chất nền tảng để người cán bộ, đảng viên đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới; đáp ứng các yêu cầu về lề lối làm việc, phương pháp làm việc, hiệu quả làm việc và đích hướng đến là phải đạt mục tiêu làm việc. Mục tiêu đó không chỉ đơn thuần là kết quả công việc được giao phó cho cá nhân, mà còn là mục tiêu cần đạt được chung của tổ chức, và không đi ngược mục tiêu chung là xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện, mục tiêu xây dựng đất nước phồn vinh, nhân dân hạnh phúc.

Nhìn chung, xây dựng đội ngũ cán bộ vững về chính trị, tư tưởng; sạch về đạo đức; cao về trình độ, năng lực; nghiêm về kỷ luật phải trên nền tảng thấm nhuần các giá trị văn hóa, đạo đức, phải phát huy những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, đồng thời kết hợp với những tinh hoa của thời đại, yêu cầu của thời kỳ mới trong bối cảnh đất nước hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

(Còn nữa)

--------------------------

(1) Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI, “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII, “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; Kết luận Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, “Về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa””
(2) Kết luận số 10-KL/TW, ngày 26-12-2016, của Bộ Chính trị khóa XII, “Về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí”; Kết luận số 12-KL/TW, ngày 06-4-2022, của Bộ Chính trị khóa XIII, “Về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”,…
(3) Nghị quyết số 82/NQ-CP, ngày 06-12-2012, “Về chương trình hành động thực hiện Kết luận số 21-KL/TW ngày 25 tháng 5 năm 2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí” giai đoạn 2012 - 2016”; Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1847/ QĐ-TTg, ngày 27-12-2018, “Về việc phê duyệt Đề án văn hóa công vụ”
(4) Xem: Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 khóa XI, ngày 9-6-2014, “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”
(5) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 61
(6) Nguyễn Phú Trọng: “Quyết tâm đổi mới và chấn hưng nền văn hóa, văn học - nghệ thuật nước nhà trong thời kỳ mới”, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 25-7-2023, https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/tin-tieu-diem/-/asset_publisher/s5L7xhQiJeKe/content/tiep-tuc-phat-huy-truyen-thong-cach-mang-quy-bau-day-manh-doi-moi-sang-tao-dap-ung-tot-hon-nua-yeu-cau-cua-su-nghiep-chan-hung-van-hoa-xay-dung-con-ng
(7) Xem: Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 19-5-2018, của Hội nghị Trung ương 7 khóa XII, “Về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”